| تحلیل نقش کتاب‌های درسی علوم تجربی (با تأکید بر مفاهیم شیمی محیط‌زیست) دوره اول متوسطه در ارتقای سواد زیست-محیطی: تمرکز بر تعادل مؤلفه‌های دانش، نگرش و مهارت |
| کد مقاله : 1258-CHEMCONF7 |
| نویسندگان |
|
فاطمه یزدانی فر * وزارت آموزش و پرورش |
| چکیده مقاله |
| بحران‌های زیست‌محیطی مانند آلودگی و گرمایش زمین که ریشه در واکنش‌های شیمیایی نامناسب دارند، اغلب از تصور جدایی انسان از طبیعت نشأت می‌گیرند. دیدگاه اسلامی انسان را امانت‌دار الهی می‌داند و بر سواد زیست‌محیطی مبتنی بر تعادل دانش، نگرش و مهارت تأکید دارد. کتاب‌های درسی علوم تجربی دوره اول متوسطه نقش کلیدی در این تربیت ایفا می‌کنند؛ با این حال تمرکز نامتناسب بر «دانش» (۷۸%) و غفلت از «نگرش» و «مهارت» درک عمیق پدیده‌ها و مبانی شیمیایی آن‌ها را تضعیف می‌کند. این پژوهش با روش مرور نظام‌مند و سنتز روایتی به این پرسش می‌پردازد که کتاب‌های درسی متوسطه اول چه نقش‌هایی باید ایفا کنند تا سواد زیست‌محیطی به‌طور متوازن ارتقا یابد. جستجو در SID، Springer و Google Scholar با واژگان مرتبط انجام شد؛ ۴۲ مقاله بازیابی و پس از اعمال معیارهای ورود/خروج (بازه‌های فارسی ۱۳۹۷–۱۴۰۳ و انگلیسی ۲۰۲۳–۲۰۲۵ و ارتباط موضوعی مستقیم)، ۱۷ مقاله برای تحلیل انتخاب شدند. تحلیلِ یافته‌ها با توجه به پیوند مفاهیم با اصول پایه شیمی محیط‌زیست نشان می‌دهد کتاب‌ها باید چهار نقش کلیدی ایفا کنند: ایجاد توازن میان دانش، نگرش و مهارت از طریق فعالیت‌های عملی و آزمایشگاهی، سازماندهی محتوا با رویکردهای STSE و اکتشافی، پوشش موضوعات مغفول مانند آلودگی صوتی و رشد جمعیت، و پشتیبانی از رویکردهای ترکیبی برای تبدیل نگرش به رفتار پایدار. این اقدامات سواد زیست‌محیطی را ارتقا داده و با آموزه‌های اسلامی همخوانی دارد و زمینه‌ساز تربیت شهروندان مسئول است. بومی‌سازی محتوا، فعالیت‌های میدانی، آموزش معلمان و همکاری بین‌المللی منجر به اجرای چارچوب اصلاحی خواهد شد. |
| کلیدواژه ها |
| سواد زیست‌محیطی، شیمی محیط زیست، کتاب‌های درسی علوم تجربی، دوره متوسطه اول، دانش، نگرش و مهارت، برنامه درسی |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر |